لقاح چیست

تاریخ انتشار: جمعه ۲۴ آذر ۱۳۹۶ ساعت ۲۳:۵۱دفعات بازدید: ۱۷۵۲۲ بار

بسم الله الرحمن الرحیم

لقاح چیست؟ به عمل ترکیب سلول جنسی نر با سلول جنسی ماده که منجر به تشکیل سلول تخم می شود ، لقاح می گویند. در این مطلب ، لقاح در انسان را بررسی می کنیم و به مساله لقاح در جانداران دیگر کاری نداریم. لقاح در انسان عبارت است از ترکیب سلول جنسی مرد یعنی اسپرم با سلول جنسی زن یعنی تخمک که در نتیجه آن ، تخمک ، بارور شده و منجر به تشکیل سلول تخم می گردد. سلول تخم ، پس از تشکیل ، به سرعت رشد کرده و مبنای تشکیل جنین و تولد فرزند می باشد. عمل لقاح اسپرم با تخمک معمولا در لوله های فالوپ انجام می شود که پس از آن ، تخمک لقاح یافته به اذن الهی به طرف رحم حرکت می کند تا شروع به رشد کرده و جنین را تشکیل دهد. چنانچه تخمک لقاح یافته در لوله های فالوپ به هر دلیلی نتواند به طرف رحم حرکت کند و در همان لوله فالوپ بماند منجر به بارداری خارج از رحم خواهد شد. حرکت تخمک لقاح یافته به طرف رحم در آیه 13 سوره مؤمنون توسط خدای متعال به زیبایی بیان شده است. خدای متعال در این آیه می فرمایند:

ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَكِینٍ ﴿۱۳﴾

ترجمه: سپس او را [به صورت] نطفه‏ اى در جایگاهى استوار قرار دادیم (۱۳)

سوره مؤمنون آیه ۱۳

منظور از "قرار مکین" در آیه فوق ، همان رحم زن می باشد. این از اعجاز کلام خدای متعال ، قرآن کریم است که قبل از آنکه بشر در قرن نوزدهم میلادی مساله لقاح را کشف کند ، خدای متعال ، آن را در بیش از چهارده قرن قبل بیان فرموده اند.

مراحل لقاح در حالت معمولی از آمیزش و عمل انزال و ورود اسپرم به رحم زن شروع شده ، با آزاد شدن تخمک از تخمدان زن ادامه یافته و در نهایت با ترکیب اسپرم با تخمک و تشکیل سلول تخم ، پایان می پذیرد. البته این روش در حالت طبیعی است و استثناهایی در این زمینه وجود دارد که عبارتند از:

تلقیح مصنوعی: که در این حالت ، اسپرم مرد نه از طریق انجام عمل نزدیکی و انزال بلکه از طریق یک روش مصنوعی ، در واژن یا رحم زن قرار داده می شود.
لقاح آزمایشگاهی(IVF): در این روش ، اسپرم مرد را با تخمک زن در خارج از رحم زن و در آزمایشگاه ، لقاح می دهند.
انزال خارجی بدون انجام عمل نزدیکی
انجام عمل آمیزش مدت کمی پس از تخمک گذاری

تخمک لقاح یافته پس از حرکت به طرف رحم به دیواره داخلی آن می چسبد و به اصطلاح معروف ، لانه گزینی می کند. لانه گزینی ممکن است با خونریزی جزئی همراه باشد و یا ممکن است اصلا خونریزی نداشته باشد و یا آنقدر کم باشد که قابل توجه نباشد. پس از لانه گزینی ، کم کم جفت تشکیل می شود. پس از تشکیل جفت ، هورمونی از جفت ترشح می شود به نام hcg (اچ سی جی) که از طریق اندازه گیری این هورمون در ادرار مثلا توسط بی بی چک و یا از طریق اندازه گیری آن در خون خانم در آزمایشگاه که به آزمایش خون بارداری نیز معروف است ، نشانه های اولیه حامله بودن خانم آشکار می گردد.

همانطور که ذکر شد ، در روش طبیعی و معمولی لقاح ، اسپرم مرد از طریق انجام عمل نزدیکی و انزال وارد رحم زن شده و با تخمک آزاد شده از تخمدان خانم ترکیب می شود. اما دو نوع دیگری از لقاح هستند که به لقاح مصنوعی و لقاح آزمایشگاهی معروف می باشند.

تلقیح (لقاح دادن) مصنوعی

یکی از روش های رساندن اسپرم مرد به تخمک زن ، تلقیح مصنوعی است. تلقیح مصنوعی به عملی گفته می شود که طی آن اسپرم مرد به وسیله ای داخل مهبل یا رحم زن قرار داده می شود. دلایل زیادی ممکن است موجب این عمل باشد و یکی از دلایل آن می تواند در ناتوانی مرد برای انجام عمل آمیزش و نزدیکی باشد. در هر صورت ، لقاح مصنوعی ، احکام و شرایط خاص خود را دارد.

لقاح آزمایشگاهی (IVF)

یکی از انواع لقاح های مصنوعی و غیر طبیعی ، لقاح آزمایشگاهی است. در روش لقاح آزمایشگاهی (IVF) ، سلول جنسی نر و سلول جنسی ماده را خارج از بدن جنس ماده و در محیط آزمایشگاه با یکدیگر لقاح می دهند. در انسان هم این روش با لقاح دادن اسپرم مرد با تخمک زن و در خارج از رحم زن و در آزمایشگاه صورت می گیرد. لقاح آزمایشگاهی می تواند به دلایل مختلفی انجام شود. از جمله این مسائل می تواند ناتوانی رحم زن در نگهداری از جنین باشد. یا ممکن است دلایل دیگری باعث شوند که لقاح در محیط آزمایشگاه انجام شود. در هر صورت این نوع لقاح هم شرایط و احکام خود را دارد.

هنگام لقاح ، خصوصیات ژنتیکی پدر و مادر از طریق 46 عدد کروموزوم به تخمک لقاح یافته و در نتیجه به جنین و کودک آینده منتقل می گردد. از 46 عدد کروموزوم ، 23 عدد آن متعلق به پدر و 23 عدد آن متعلق به مادر است. در ناهنجاری های کروموزومی جنین ، این تعداد دستخوش تغییر می گردد. به عنوان مثال در بیماری سندرم داون که یک نوع اختلال کروموزومی است ، به جای انتقال 46 عدد کروموزوم به جنین ، به دلیل شکسته شدن یکی از کروموزوم ها و تبدیل آن به دو کروموزوم ، تعداد 47 عدد کروموزوم به جنین منتقل می گردد. یکی از علل شکسته شدن کروموزوم ها می تواند انجام عمل نزدیکی در جهت رو به قبله یا پشت به قبله باشد که در دین اسلام ، آمیزش در این جهت ها نهی شده است. در این خصوص مطالعه مطلب ارتباط سندرم داون با جهت آمیزش جالب خواهد بود.

عمل لقاح و تشکیل یک موجود جدید از نشانه های عظمت خدای متعال می باشد که امید است عظمت خدا را یاد کرده و با اطاعت از دستورات الهی ، همواره شاکر این نعمت خداوندی باشیم.

اشتراک گذاری در: